PRACA ORYGINALNA
Poczucie wypalenia zawodowego a style radzenia sobie ze stresem pracowników sektora opieki geriatrycznej
			
	
 
Więcej
Ukryj
	
	
									
				1
				Maria Curie-Skłodowska University (UMCS) in Lublin
				 
			 
										
				
				
			
			Zaznaczeni autorzy mieli równy wkład w przygotowanie tego artykułu
			 
		 		
				
		
		 
			
			
			
			 
			Data nadesłania: 18-12-2024
			 
		 		
		
			
			 
			Data ostatniej rewizji: 03-09-2025
			 
		 		
		
		
			
			 
			Data akceptacji: 07-09-2025
			 
		 		
		
		
			
			 
			Data publikacji: 31-10-2025
			 
		 			
		 
	
					
		
	 
		
 
 
JoMS 2025;63(3):566-594
 
 
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Cel pracy:
Osoby pracujące z osobami starszymi w opiece geriatrycznej są narażone na wysoki poziom stresu, co prowadzi do wypalenia zawodowego. Artykuł ma charakter empiryczny. Głównym celem badań było określenie zależności między poziomami poczucia wypalenia zawodowego pracowników sektora opieki geriatrycznej a ich stylami radzenia sobie ze stresem.
Materiał i metody:
Badania realizowano w strategii badań ilościowych. Metodą badań był sondaż diagnostyczny. Wykorzystano dwa narzędzia wystandaryzowane. Były to: Kwestionariusz CISS  oraz Kwestionariusz wypalenia zawodowego. Badania objęły 205 pracowników  opieki geriatrycznej zatrudnionych w instytucjach pomocy społecznej do pracy z osobami starszym w województwach: lubelskim, podkarpackim oraz mazowieckim. Realizowane osobiście przez Autorów w okresie wrzesień 2020 do wrzesień 2021.
Wyniki:
Pierwszym czynnikiem, który poddano analizie było wyczerpanie emocjonalne. Jest to aż 94,15% badanych. Jedynie 5,36% badanych cechuje się niski poziomem wyczerpania emocjonalnego, a tylko jedna osoby (0,49%) przejawia wysoki jego poziom. Wyczerpanie emocjonalne cechuje  poczucie nadmiernego zmęczenia oraz wyczerpania emocjonalnych zasobów.
Wnioski:
Pracownicy sektora opieki gerontologicznej charakteryzowali się w zdecydowanej większości wysokim poziomem wypalenia zawodowego w zakresie depersonalizacji oraz w zakresie obniżonego poczucia dokonań osobistych, a także przeciętnym poziomem wypalenia zawodowego w zakresie wyczerpania emocjonalnego. 
Praca w zawodach  pomocowych cechujących się niestety w Polsce dość niskim prestiżem społecznym sprzyja temu zjawisku. Dodatkowym stresorem są niskie wynagrodzenia połącznie z dość wysokimi wymaganiami w zakresie wykształcenia oraz kompetencji.
		
	
		
REFERENCJE (37)
			
	1.
	
		Badura-Madej, W. (1999). Podstawowe pojęcia teorii kryzysu i interwencji kryzysowej. W: W. Badura-Madej (red.). Wybrane zagadnienia interwencji kryzysowej, Poradnik dla pracowników socjalnych, Biblioteka Pracownika Socjalnego. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”.
		
	 
	 
 			
	2.
	
		Bańka, A. (1992). Czynniki „wypalenia się” zawodowego u pracowników zajmujących się pomaganiem ludziom. W: A. Bańka (red.). Bezrobocie. Podręcznik pomocy psychologicznej. Poznań: Wydawnictwo Print-B.
		
	 
	 
 			
	3.
	
		Bocheńska-Brandt, A. (2022). Poczucie obciążenia opieką domową opiekunów nieformalnych w Niemczech podczas pandemii koronowirusa. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
		
	 
	 
 			
	4.
	
		Czechowska-Bieluga, M. (2013). Poczucie zadowolenia z życia pracowników socjalnych wsocjopedagogicznej perspektywie uwarunkowań pełnionej roli zawodowej. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
		
	 
	 
 			
	5.
	
		Dolińska-Zygmunt, G. (1996). Elementy psychologii zdrowia. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
		
	 
	 
 			
	6.
	
		Edelwich, J., Brodsky, A. (1980). Burn-out: Sages of Disillusionment in the Helping Professionals. New York: Human Science Press.
		
	 
	 
 			
	7.
	
		Fabiś, A., Wąsiński, A. (2008). Opiekun osób starszych. Więcej frustracji niż satysfakcji. W: R. Konieczna-Woźniak (red.). Dorosłość wobec starości. Oczekiwania – radość – dylematy. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
		
	 
	 
 			
	8.
	
		Fengler, J. (2000). Pomaganie męczy. Wypalenie w pracy zawodowej. Gdańsk: Wydawnictwo GWP.
		
	 
	 
 			
	9.
	
		Golembiewski, R.T., Munzenrider, R.F. (1998). Phases of Burnout: Developments in Concepts and Applications. New York: Praeger.
		
	 
	 
 			
	10.
	
		Gołębiowska, P. (2017). Zagrożenia w pracy z osobami starszymi – wybrane zagadnienia. Annales Universitatis Mariae Curie- Skłodowska, XXX(4), 121–131.
		
	 
	 
 			
	11.
	
		Heszen I., (2013). Psychologia stresu. Korzystne i niekorzystne skutki stresużyciowego. Wydawnictwo Warszawa: PWN.
		
	 
	 
 			
	12.
	
		Kanios, A. (2018). Postawy pracowników zawodów pomocowych wobec osób starszych. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
		
	 
	 
 			
	13.
	
		Krawulska-Ptaszyńska, A. (1999). Analiza czynników wypalenia zawodowego u nauczycieli szkół średnich. W: J. Kropiwinicki (red.) Szkoła a wypalenie zawodowe: praca zbiorowa. Jelenia Góra: Wydawnictwo Nauczycielskie.
		
	 
	 
 			
	14.
	
		Marmola, M. (2017). Style radzenia sobie ze stresem przez matki dzieci z niepełnosprawnością. Kultura – Przemiany – Edukacja, 5, 267–281.
		
	 
	 
 			
	15.
	
		Maslach, C. (2000). Wypalenie w perspektywie wielowymiarowej. W: H. Sęk (red.). Wypalenie zawodowe – przyczyny, mechanizmy, zapobieganie. Warszawa: PWN.
		
	 
	 
 			
	16.
	
		Maslach, C., Leiter, M.P. (2011). Prawda o wypaleniu zawodowym. Co robić ze stresem w organizacji. Warszawa: PWN.
		
	 
	 
 			
	17.
	
		Ogińska-Bulik, N. (2006). Stres zawodowy. Źródła – konsekwencje – zapobieganie. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
		
	 
	 
 			
	18.
	
		Pines, A.M., Yanai, O.Y. (2001). Unconscious determinant of career choice and burnout: theoretical model and counselling strategy. Journal of Employment Counselling, 38(4), 170–184.
		
	 
	 
 			
	19.
	
		Rothgang, H., Müller, R. (2018). Pflegereport 2018. BARMER: Schriftenreihe zur Gesundheitsanalyse, 
https://www.barmer.de/blob/270... r-pflegereport-2020-komplett.pdf (dostęp: 15.05.2023).
 
	 
 			
	20.
	
		Sęk, H. (1996). Zespół wypalenia zawodowego, Wprowadzenie teoretyczne. W: H. Sęk (red.). Wypalenie zawodowe – psychologiczne mechanizmy i uwarunkowania. Poznań: Wydawnictwo ZW: K. Domke.
		
	 
	 
 			
	21.
	
		Sęk, H. (2000). Wypalenie zawodowe u nauczycieli. Uwarunkowania i możliwości zapobiegania. W: H. Sęk (red.). Wypalenie zawodowe. Przyczyny. Mechanizmy. Zapobieganie. Warszawa: PWN.
		
	 
	 
 			
	22.
	
		Sęk, H. (2004). Wypalenie zawodowe: przyczyny i zapobieganie. Warszawa: PWN.
		
	 
	 
 			
	23.
	
		Skoczek, M. Kuberski, M., Biskupek-Wanot, A. (2020). Stres zawodowy. W: A. Biskupek-Wanot, B. Wanot, K. Kasprowska-Nowak (red.). Aktywność fizyczna i problematyka stresu. Częstochowa: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie.
		
	 
	 
 			
	24.
	
		Stanek, K.M. (2016). Wypalenie zawodowe pracowników socjalnych. Profesjonalny Pracownik Socjalny. Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”.
		
	 
	 
 			
	25.
	
		Stanek, K.M. (2019). Kompetencje pracowników socjalnych w aspekcie stresu i radzenia sobie ze stresem. Zeszyty Pracy Socjalnej, 24(3), 209–220.
		
	 
	 
 			
	26.
	
		Strelau, J., Jaworowska, A., Wrześniewski, K., Szczepaniak, P. (2007). Kwestionariusz radzenia sobie w sytuacjach stresowych CISS. Podręcznik. Pracownia Testów Psychologicznych.
		
	 
	 
 			
	27.
	
		Strelau J. (2013). Psychologia różnic indywidualnych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.
		
	 
	 
 			
	28.
	
		Sytuacja demograficzna osób starszych i konsekwencje starzenia się ludności Polski w świetle prognozy na lata 2014–2050, 2014, 
https://stat.gov.pl/obszary-te... (dostęp: 6.06.2023).
 
	 
 			
			
	30.
	
		Szczepaniak, P., Strelau, J., Wrześniewski, W. (1996). Diagnoza stylów radzenia sobie ze stresem za pomocą polskiej wersji kwestionariusza CISS Endlera i Parkera. Przegląd Psychologiczny, 39, 188.
		
	 
	 
 			
	31.
	
		Szmagalski, J. (2009). Stres i wypalenie zawodowe pracowników socjalnych. Warszawa: Instytut Rozwoju Służb Społecznych.
		
	 
	 
 			
	32.
	
		Trawkowska, D. (2007). Wypalenie zawodowe wśród pracowników socjalnych i sposoby przeciwdziałania. W: S. Pawlas-Czyż (red.). Praca socjalna wobec współczesnych problemów społecznych. Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne „Akapit”.
		
	 
	 
 			
	33.
	
		Tucholska, S. (2001). Christiny Maslach koncepcja wypalenia zawodowego: etapy rozwoju. Przegląd Psychologiczny, 44(3), 301–317.
		
	 
	 
 			
	34.
	
		Wichowicz, H., Nitka-Sieminska, A., Ryś, D., Siemiński, M. (2004). Zespół wypalenia zawodowego w praktyce lekarskiej. Standardy Medyczne, 1(6).
		
	 
	 
 			
	35.
	
		Wilczek-Rużyczka, E., Zaczyk, I. (2015). Wypalenie zawodowe polskich pielęgniarek – metaanaliza badań. Hygeia Public Health, 50(1), 9–13.
		
	 
	 
 			
	36.
	
		Zbyrad, T. (2009). Stres i wypalenie zawodowe pielęgniarek, pracowników socjalnych i policjantów.Stalowa Wola: Wydawnictwo KUL.
		
	 
	 
 			
	37.
	
		Zbyrad, T. (2017). Ryzyko wypalenia zawodowego pracowników służb społecznych. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia, 30(4), 87–105.