PL EN
PRACA ORYGINALNA
Prawo (i jego wykładnia) a społeczeństwo obywatelskie- ewolucja i próba oceny relacji na tle refleksji ostatnich wyborów parlamentarnych
 
Więcej
Ukryj
1
SWPS University in Warsaw
 
 
Data nadesłania: 26-02-2024
 
 
Data ostatniej rewizji: 20-08-2024
 
 
Data akceptacji: 09-09-2024
 
 
Data publikacji: 22-09-2024
 
 
Autor do korespondencji
Anna Diana Siemińska   

SWPS University in Warsaw
 
 
JoMS 2024;58(4):566-583
 
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Cel pracy:
Celem artykułu jest przedstawienie ewolucji relacji pojęć prawa i społeczeństwa od czasów powojennych po współczesne oraz jej praktyczne konsekwencje dla współczesnej kultury polityczno- prawnej, z uwzględnieniem okresu przedwyborczego, ukazującego wpływ ideologii, polityki i współczesnej metody (tworzenia i) wykładni prawa na osłabienie demokracji.

Materiał i metody:
Metodologię oparto na badaniach historyczno- opisowych i empirycznych teorii prawa, uzupełnionych niezbędnymi rozważaniami nauk politycznych i społecznych. Ich uwzględnienie pozwala wyjaśnić, jak przyjmowane założenia polityczne zdeterminowały teoretycznoprawne ujęcie prawa (i jego wykładnię), społeczeństwa.

Wyniki:
Przedstawione rozważania wyjaśniają kształtowanie relacji prawa i społeczeństwa w powojennej historii Polski. Stawiane za punkt wyjścia twierdzenie, iż koncepcja prawa jest zawsze związana z koncepcją społeczeństwa i na nią w praktyce silnie oddziałuje, znajduje odzwierciedlenie w doświadczeniach historyczno- politycznych, w wyniku których w Polsce występuje współcześnie polityczne tworzenie prawa, mające negatywne konsekwencje dla rozwoju społeczno- gospodarczego.

Wnioski:
Powojenne „upartyjnienie” prawa przyczyniło się do ujmowania społeczeństwa, jako pojęcia wyrażającego interesy polityczne partii, a po okresie transformacji ustrojowej- do utworzenia społeczeństwa obywatelskiego, jako opozycji przeciw totalitarnemu państwu socjalistycznemu, zbudowanej na tożsamości politycznej i ideologicznej. W ten sposób współczesne społeczeństwo stało się instrumentem walki ideologicznej, wykorzystywanym do realizacji celów politycznych i podporządkowania im prawa i społeczeństwa. Znajduje to dobitny wyraz w okresie okołowyborczym, gdy polaryzacja polityczna zastępuje racjonalne myślenie wyborczymi emocjami, celem wygranej w wyborach.

 
REFERENCJE (29)
1.
Czepita, S., Wronkowska, S., Zieliński, M. (2013). Założenia szkoły poznańsko-szczecińskiej w teorii prawa. Państwo i Prawo, (2), 3–16.
 
2.
Bp Frankowski, E.M. (2007), Od społeczeństwa totalitarnego do obywatelskiego. W: E. Balawajder (red.), Społeczeństwo obywatelskie. Modele teoretyczne i praktyka społeczna (249-270). Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
 
3.
Gliński, P. (2004). Przemiany sektora obywatelskiego po roku 2000 – analiza porównawcza wybranych wyników badań empirycznych. W: P. Gliński, B. Lewenstein, A. Siciński (red.) Samoorganizacja społeczeństwa polskiego: III Sektor i wspólnoty lokalne w jednoczącej się Europie (59–65). Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk.
 
4.
Godlewski, T. (2007). Postrzeganie procesu transformacji w Polsce przez zwolenników orientacji lewicowej i zwolenników orientacji prawicowej. Studia Politologiczne. Społeczne uwarunkowania procesu transformacji systemowej w Polsce, (11), 42–55.
 
5.
Górski, E. (2003). Rozważania o społeczeństwie obywatelskim i inne studia z historii idei. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
 
6.
Haney, G. (1967). Sozialistisches Recht und Persönlichkeit. Staatsverlag der Deutschen Demokratischen Republik.
 
7.
Horonziak, S. (2022). Teoria demokracji a polaryzacja. Czy spolaryzowane społeczeństwo może być demokratyczne? Poteja, 2 (77), 205–229.
 
8.
Klepka, R. (2018). Neoautorytaryzm – w poszukiwaniu specyficznych cech reżimów politycznych sytuujących się między demokracją a autorytaryzmem. Annales Universitas Paedagogicae Cracoviensis Studia de Securitate, (8), 144–155.
 
9.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Dz. U. 1997, Nr 78, poz. 483 z późn. zm.
 
10.
Lenin, W.I. (1974). Staat und Revolution. Die Lehre des Marxismus vom Staat und die Aufgaben des Proletariats in der Revolution. Werke. Band 25. Berlin: Dietz Verlag.
 
11.
Lityński, A. (2013). Historia prawa Polski Ludowej. Warszawa: Lexis Nexis.
 
12.
Łoś-Tomiak, A. (2015). Społeczeństwo obywatelskie – kryzys idei, czy recepta na kryzys?, Społeczeństwo obywatelskie Współczesny kryzys finansowo-gospodarczy. Istota, przebieg i konsekwencje. Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Zielonej Górze, (2), 97–109.
 
13.
Marks, K., Engels, F. (1960). Dzieła. Warszawa: Książka i Wiedza.
 
14.
Marx, K., Engels, F. (1962). Die deutsche Ideologie. Werke. Band III. Berlin: Dietz Verlag.
 
15.
Marx, K., Engels, F. (1962). Die deutsche Ideologie. Werke. Band II. Berlin: Dietz Verlag.
 
16.
Misztal, W., Kościański, A. (2019). Falująca obywatelskość. Stare wzory nowe tendencje. Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk.
 
17.
Morawski, L. (2003). Pozytywizm twardy, pozytywizm miękki i pozytywizm martwy.Ius et Lex, (1), 321–345.
 
18.
Olszewski, H., Zmierczak, M. Historia doktryn politycznych i prawnych. Poznań: Ars Boni et Aequi.
 
19.
Sanecka-Tyczyńska, J. (2015). Ocena III Rzeczypospolitej – płaszczyzna polaryzacji współczesnej polskiej sceny politycznej. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Politologica, (14), 99–114.
 
20.
Siemińska, A. (2023). Koncepcje prawa społeczeństwa cywilnego i obywatelskiego wobec metod wykładni prawa w polskim i niemieckim porządku prawnym. Prawo i Więź, 3 (46), 25–51.
 
21.
von Stein, L. (1959). Geschichte der sozialen Bewegung in Frankreich, Band 1. Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Nachdruck Hildesheim.
 
22.
Tatarkiewicz, W. (1981). Historia filozofii, T. III Filozofia nowożytna do roku 1830. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
 
23.
Wieruszewski, R. (2003). Regulacja praw jednostki w Konstytucji RP – wybrane zagadnienia. W: R. Hliwa, A.N. Schulz (red.) Prawa człowieka, prawa rodziny, 30 lat Poznańskiego Zakładu Instytutu Nauk Prawnych PAN (21–45). Poznań: Fundacja Promocja Praw Człowieka – Badania i Nauczanie.
 
24.
Wróblewski, J. (1959). Zagadnienia teorii wykładni prawa ludowego. Warszawa: Wydawnictwa Prawnicze.
 
25.
Załęski, P.S. (2008). Etymologia społeczeństwa obywatelskiego: o problemie tłumaczenia nowoczesnej koncepcji bürgerliche Gesellschaft. Acta Philologica, (34), 49–54.
 
26.
Zieliński, M. (2017). Wykładnia prawa. Zasady – reguły – wskazówki. Warszawa: Wolters Kluwer.
 
27.
Ziembiński, Z. (1993). O pojmowaniu pozytywizmu oraz prawa natury. Poznań: Ośrodek Wydawnictw Naukowych.
 
28.
Ziółkowski, J. (2016). O naturze polaryzacji społeczno-politycznej. Dialog Edukacyjny, (1–2), 40–57.
 
29.
Zomerski, W. (2020). O wpływie doświadczeń realnego socjalizmu na teorię dogmatyki prawa. W stronę demokratycznej teorii prawa?. Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji, CXXII (3994), 221–236.
 
eISSN:2391-789X
ISSN:1734-2031
Journals System - logo
Scroll to top