PRACA ORYGINALNA
Stosowanie badań jakościowych w naukach o bezpieczeństwie. Część I
Więcej
Ukryj
1
WSB University in Dąbrowa Górnicza
2
Wyższa Szkoła Gospodarki Euroregionalnej w Józefowie
Data nadesłania: 16-06-2025
Data ostatniej rewizji: 07-07-2025
Data akceptacji: 11-07-2025
Data publikacji: 17-07-2025
JoMS 2025;62(2):22-45
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Cel pracy:
Celem opracowanego artykułu jest wyjaśnienie w czym przejawia się istota badań jakościowych, w aspekcie szerszej możliwości ich zastosowania między innymi w naukach o bezpieczeństwie.
Materiał i metody:
Do wyjaśnienia problemu stosowano głównie metodę badania treści literatury przedmiotu oraz rozumowanie dialektyczne, które były wystarczające do wyjaśnienia przyjętego problemu i osiągnięcia celu. Niniejszy artykuł posiada charakter przeglądowy i odnosi się do wybranych opracowań, w których różni autorzy wyjaśniali założeń prowadzenia badań jakościowych w reprezentowanych dyscyplinach. Autorzy zdają sobie sprawę, iż zagadnienia prowadzenia badań jakościowych są szeroko opisane w literaturze zachodniej oraz krajowej zwłaszcza w etnologii i antropologii kultury, naukach socjologicznych, pedagogice, naukach o zarządzaniu i jakości, psychologii i są różnie interpretowane w zależności od dyscypliny, w której są stosowane. Stąd w treściach artykułu odniesiono się do tych wybranych założeń, które można w sposób twórczy stosować w naukach o bezpieczeństwie.
Wyniki:
Wnioski z badań wskazują, że pomimo to, że badacze w naukach o bezpieczeństwie odwołują się do podstaw badawczych neopozytywizmu, reflektywizmu, racjonalizmu, konstruktywizmu, postmodernizmu to jednak nie dostrzegają lub nie potrafią uzasadnić swojego wyniku badań jakościowych, zapominając, że wszelka wiedza o rzeczywistości rozpoczyna się w trzecim świecie Poppera i w nim się kończy dokonując modyfikacji zastanej teorii lub tworząc alternatywną opartą na innych paradygmatach.
Wnioski:
Autorzy postawili tezę, że całościowe wyjaśnienie określonego problemu w naukach o bezpieczeństwie wymaga stosowania metodyki badań mieszanych, adekwatnie do wyjaśnianego problemu, osiąganego celu badań, badanego przedmiotu oraz weryfikowanych hipotez.
REFERENCJE (46)
1.
Babbie, E. (2009) i (2013). Podstawy badań społecznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
3.
Bibler, W. (1982). Myślenie jako dialog. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
4.
Borowska-Beszta, B., Bortnikowska, U., Ćwirynkało, K. (2017). Analiza wtórna jakościowych danych zastanych: przegląd założeń teoretycznych i aplikacji metodologicznych. Jakościowe Badania Pedagogiczne, Tom II nr 1, 5-24.
5.
Bronk, A., Walczak, M. (2019). Metoda naukowa. W: S. Janeczek, M. Walczak, A. Starościc (red.). Metodologia nauk. Część 1. Czym jest nauka? Lublin: Wydawnictwo KUL.
6.
Butler, G., McManus, F. (1999). Psychologia. Warszawa: Prószyński i S-ka.
7.
Comte, A. (1961). Metoda pozytywna w szesnastu wykładach. Warszawa: PWN.
8.
Creswell, J.W. (2013). Projektowanie badań naukowych. Metody jakościowe, ilościowe i mieszane. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
9.
Czupryński, A. (2023). Postrzeganie metody naukowej w naukach o bezpieczeństwie. Bulletin of Lviv State University of Life Safety, №27, 109-118.
10.
Czupryński, A., Feltynowski, M., Kochańczyk, R. (2023). Metoda naukowa w badaniach bezpieczeństwa. Wybrane elementy. Dąbrowa Górnicza: Wydawnictwo Naukowe Akademii WSB.
11.
Czupryński, A. (2024). Stosowane strategie poznawcze w naukach o bezpieczeństwie. W: B.M. Szulc, A. Pieczywok, I. Osmólska (red. nauk.), Konteksty teoretyczne i edukacyjne nauk o bezpieczeństwie. Tom 1. Słupsk: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pomorskiego w Słupsku.
12.
Denzin, N.K., Lincoln, Y.S. (red.) (2014a). Metody badań jakościowych. Tom 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
13.
Denzin, N.K., Lincoln, Y.S. (red.) (2014b). Metody badań jakościowych. Tom 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
14.
Descartes, R. (1948). Medytacje o pierwszej filozofii. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
15.
Dewey, J. (1936). Jak myślimy? Lwów-Warszawa: Wydawnictwo Książnica Atlas.
16.
Feyerabend, P. K. (1979). Jak być dobrym empirystą? Warszawa: PWN.
17.
Feyerabend, P. K. (1999). Dialogi o wiedzy. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
18.
Feyerabend, P. K. (2021). Przeciw metodzie. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
19.
Flick, U. (2012). Projektowanie badań jakościowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWE.
20.
Foucault, M. (2010). Bezpieczeństwo, terytorium, populacja. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
21.
Frankfort-Nachmias, C., Nachmias, D. (2021). Metody badawcze w naukach społecznych. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.
22.
Gibbs, G. (2015). Analizowanie danych jakościowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
23.
Glaser, B.G., Strauss, A.L. (2009). Odkrywanie teorii ugruntowanej. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
24.
Glinka, B., Hensel, P. (2012a). Pułapki i dylematy w badaniach jakościowych. W: D. Jemielniak (red.). Badania jakościowe. Podejścia i teorie. Tom 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
25.
Heller, M. (2014). Granice nauki, Kraków: Copernikus Center Press Sp. Z o.o.
26.
Hempel, C.G. (1968). Podstawy nauk przyrodniczych. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne.
27.
Hempel, C.G. (2001). Filozofia nauk przyrodniczych. Warszawa: Fundacja Aletheia.
28.
Janeczek, S., Walczak, M., Starościc, A. (red.) (2019a). Metodologia nauk. Część I. Czym jest nauka? Lublin: Wydawnictwo KUL.
29.
Janeczek, S., Walczak, M., Starościc, A. (red.) (2019b). Metodologia nauk. Część II. Typy nauk. Lublin: Wydawnictwo KUL.
30.
Jemielniak, D. (red.) (2012a). Badania jakościowe. Podejścia i teorie. Tom 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
31.
Jemielniak, D. (red.) (2012b). Badania jakościowe. Metody i narzędzia. Tom 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
32.
Kamiński, S. (1981). Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
33.
Kartezjusz (2019). Rozprawa o metodzie. Kraków: Wydawnictwo Vis-a-vis.
34.
Konecki, K. (2000). Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
35.
Kubinowski, D. (2016). Istota jakościowych badań pedagogicznych – wprowadzenie, Jakościowe Badania Pedagogiczne, Tom I nr 1, s. 5-14.
36.
Kuhn, T.S. (2009). Struktura rewolucji naukowych. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
37.
Marcos, A. (2012). Filozofia nauki. Nowe wymiary. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
38.
Muszyński, H. (1971). Wstęp do metodologii badań pedagogicznych. Warszawa: PWN.
39.
Patton, M.Q. (1990). Qualitative evaluation and research methods. Newbury Park– London – New Delhi: Sage Publications.
40.
Pieter, J. (1975). Zarys metodologii pracy naukowej. Warszawa: PWN.
41.
Pilch, T. (1977). Zasady badań pedagogicznych. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
42.
Popper, K.R. (2012). Wiedza obiektywna. Ewolucyjna teoria epistemologiczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
43.
Sheldrake, R. (2015). Nauka wyzwolona z dogmatów. Wrocław: Wydawnictwo Manendra.
44.
Silverman, D. (2012a). Interpretacja danych jakościowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
45.
Silverman, D. (2012b). Prowadzenie badań jakościowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
46.
Szulc, B.M. (2024). Bezpieczeństwo a nauki o bezpieczeństwie. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.