Standard Rady Europy a pełnomocnictwo medyczne udzielane na wypadek niezdolności do podjęcia decyzji
Więcej
Ukryj
Data nadesłania: 29-01-2023
Data akceptacji: 17-02-2023
Data publikacji: 29-04-2023
JoMS 2023;50(1):56-71
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Cel pracy:
Artykuł ma na celu opisanie standardu Rady Europy dotyczącego pełnomocnictwa medycznego (zdrowotnego), które jest udzielane na wypadek niezdolności do podjęcia decyzji. Analiza norm prawnych, orzecznictwa i wartości preferowanych przez Radę Europy stworzy możliwość zestawienia polskiego porządku prawnego z omówionym standardem, antycypując możliwe kierunki rozwiązań de lege ferenda.
Materiał i metody:
W artykule została wykorzystana metoda formalno-dogmatyczna. Analizie poddano: Europejską Konwencję Praw Człowieka, Europejską Konwencję Bioetyczną, dokumenty typu soft law, orzecznictwo sądowe oraz ustalenia literatury przedmiotu.
Wyniki:
Wyniki przeprowadzonych badań obejmują konkretne dyrektywy wypływające ze standardu Rady Europy w zakresie przedłużania autonomii osób niezdolnych do podjęcia decyzji. Prawidłowo ukształtowana instytucja pełnomocnictwa medycznego wypełnia opisane wymogi.
Wnioski:
Standard Rady Europy odpowiada się za urozmaiceniem modelu podejmowania decyzji za osobę dorosłą, niezdolną do jej podjęcia.
Państwa członkowskie powinny podjąć wysiłki w kierunku stworzenia osobie antycypującej brak zdolności w przyszłości możliwość wyboru osoby podejmującej decyzje w jej imieniu. Silnie akcentowane jest również przeciwdziałanie wykluczeniu decyzyjnemu poprzez stworzenie mechanizmów partycypacyjnych, a także poszanowanie wcześniej wyrażonych życzeń i preferencji osoby niezdolnej do podjęcia decyzji.
Pełnomocnictwo zdrowotne jest instrumentem, który pozwala na spełnienie wyżej wskazanych preferencji Rady Europy, zarówno w kontekście składania oświadczeń na wypadek niezdolności do podjęcia decyzji, jak i umożliwienia partycypacji osobie niezdolnej do podjęcia decyzji. Odpowiednio ukształtowana regulacja tego stosunku gwarantuje poszanowanie i przedłużenie autonomii jednostki.
FINANSOWANIE
Praca naukowa finansowana ze środków budżetowych na naukę jako projekt badawczy w ramach programu Diamentowy Grant „Pełnomocnictwo w stosunkach niemajątkowych. Pełnomocnictwo do wyrażenia zgody na dokonanie zabiegu medycznego”, nr projektu DI 2015/017345.
REFERENCJE (39)
1.
Barlet, P., Lewis, O., Thorold, O. (2007). Mental Disability and the European Convention on Human Rights. Boston.
2.
Bosek, L., Sobolewski, P. (2015). Oświadczenia na wypadek utraty zdolności do wyrażania zgody na zabieg medyczny. „Studia Prawa Prywatnego”, z. 3 (38)–4(39).
3.
Bujny, J. (2007). Prawa pacjenta. Między autonomią a paternalizmem. Warszawa.
4.
Dudek, N. (2009). Oświadczenia pacjenta pro futuro w świetle rozwiązań austriackich. „Prawo i Medycyna”, No 3.
6.
Garlicki, L. (2010). (red.), Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Warszawa.
7.
Grzymkowska, M. (2009). Standardy bioetyczne w prawie europejskim. Warszawa. HONG CY, Goh LG, Lee HP, The advance directive – a review, „Singapore Medical Journal” 1996, Vol. 37.
8.
Jasudowicz, T. (2010). [w:] Prawa człowieka i ich ochrona, B. Gronowska, T. Jasudowicz, M. Balcerzak, Toruń.
9.
Janiszewska, B. (2009). Praktyczne problemy oświadczeń pro futuro (uwagi po rozstrzygnięciu sprawy). „Prawo i Medycyna”, No 4.
10.
Karski, K., Oręziak, B. (2021). Selected Considerations Regarding the Digitalisation of Criminal Proceedings in Light of the Standards of the Council of Europe: Analysis Taking into Account the Experience of the Current Pandemic. „Białostockie Studia Prawnicze” 2021, Vol. 26, No 6 (Special Issue).
11.
Keys, M. Legal Capacity Law Reform in Europe: An Urgent Challenge, in: European Yearbook of Disability Law, G. Quinn, L. Waddington (red.), Vol. 1.
12.
Kociucki, L. (2011). Zdolność do czynności prawnych osób dorosłych i jej ograniczenia. Warszawa.
13.
Kubicki, L. (1999). Sumienie lekarza jako kategoria prawna. „Prawo i Medycyna”, No 4.
14.
Machnikowski, P. Pełnomocnictwo opiekuńcze w pracach Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego w latach 2012–2015. „Rejent”, Rok 26, No 5(301), s. 50–59.
15.
Nowicki, M.A. (2017). Wokół Konwencji Europejskiej. Komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Warszawa.
16.
Ołyńska, M. (2011). Oświadczenie pro futuro jako forma wyrażenia woli pacjenta wobec interwencjimedycznej. „Prawo i Medycyna”, No 3.
17.
Pacian, J. (2014). Oświadczenia pro futuro – dylematy prawne. „Zeszyty Prawnicze UKSW”, No 14.4.
18.
Pielak, A. (2018). Osobiste czynności prawne. „Forum Prawnicze” 6/2018.
19.
Pielak, A. (2017). Permissibility of a Power of Attorney in the Event of a Lack of Capacity to Consent.„Studia Iuridica”, t. 71.
20.
Poklewski-Koziełł, K. (2000). Oświadczenia woli pro futuro pacjenta jako instytucja prawna. „Państwo i Prawo”, No 3.
21.
Raport. (2022). Explenatory Report to the Convention for the protection of Human Rights and Dignity of the Human Being with regard to the Application of Biology and Medicine: Convention on Human Rights and Biomedicine,
https://rm.coe.int/16800ccde5 (dostęp: 26.12.2022).
22.
REZ 2012/1859, Rezolucja Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy nr 1859 (2012) z dnia 25 stycznia 2012 r. Protecting Human Rights and Dignity by Taking Into Account Previously Expressed Wishes of Patients,
http://assembly.coe.int/nw/xml... (dostęp: 23.10.2022).
23.
REK 2009/11, Rekomendacja Komitetu Ministrów Rady Europy (2009) 11 z dnia 9 grudnia 2009 r. Principles Concerning Continuing Powers of Attorney and Advance Directvies for Incapacity,
https://rm.coe.int/168070965f (dostęp: 24.10.22 r.).
24.
REK 2000/5, Rekomendacja Komitetu Ministrów Rady Europy (2000) 5 z dnia 24 lutego 2000 r. on the Development of Structures for Citizen and Patient Participation in the Decision-making Proces Affecting Health Care,
http://www.formazione.eu.com/_... (dostęp: 29.10.2022 r.).
25.
REK 1994/9, Rekomendacja Komitetu Ministrów Rady Europy (1994) 9 z dnia 10 października 1994 r. Concerning Elderly People,
https://rm.coe.int/16804c49ec (dostęp: 29.10.2022).
26.
REK 1998/11, Rekomendacja (1998) 11 z 18.9.1998 r. on the Organization of Health Care Services for the Chronically Ill,
https://wcd.coe.int/com.instra... (dostęp: 30.10.2022).
27.
Safjan, M., Zaradkiewicz, K. (2001). Zgoda na interwencję medyczną w świetle konwencji Rady Europy o prawach człowieka i biomedycynie, [w:] A. Dębiński, W. Bar, P. Stanisz, Divina et humana. Księga jubileuszowa w 65. rocznicę urodzin księdza profesora Henryka Misztala. Lublin.
28.
Safjan, M. (1998). Ochrona praw jednostki a dylematy współczesnej medycyny, „Prawo i Medycyna” Warszawa.
29.
Sitek. M (2016) The Impact of Globalization on the Content of Human Rights, Teka Komisji Prawniczej PAN Oddział w Lublinie, t. IX (2016), 205-217.
30.
Sobolewski, P. (2009). Zgoda na zabieg medyczny, (niepublikowana praca doktorska dostępna w Bibliotece Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego). Warszawa, s.186–188.
31.
Sporczyk, A. (2015). Oświadczenia woli pro futuro w prawie francuskim i anglosaskim. „Prawo i Medycyna”, No 1.
32.
Syska, M. (2013). Medyczne oświadczenia pro futuro na tle prawno-porównawczym. Warszawa.
33.
Syska, M. (2010a). O charakterze prawnym oraz dopuszczalności oświadczeń pro futuro. „Prawo i Medycyna”, No 1.
34.
Syska, M. (2010b). Próby regulacji oświadczeń pro futuro w prawie polskim. „Przegląd Legislacyjny”, No 4.
35.
Śliwka, M. (2022). Testament życia i inne oświadczenia pro futuro – przyczynek do dyskusji. Polskie Towarzystwo Bioetyczne: Debata: Wokół testamentu życia,
http://www.ptb.org.pl/pdf/sliw... (dostęp: 19.10.2022).
36.
Świderska, M. (2007). Zgoda pacjenta na zabieg medyczny. Toruń.
37.
Ustawa 1964, z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. 1964 nr 9, poz. 59 z późń. zm.).
38.
Urbańska, A. (2010). Refleksje o oświadczeniach pro futuro. Voluntasaegroti suprema lex esto? [w:] L. Bosek (red.), M. Królikowski (red.), Współczesne wyzwania bioetyczne. Warszawa.
39.
Zielińska E. (2018). Pojęcie, źródła i zakres prawa medycznego, [w:] System Prawa Medycznego, t. 1, red. naczelna: E. Zielińska, red. tomu: R. Kubiak, L. Kubicki. Warszawa.