PRACA ORYGINALNA
Wymogi ustawowe stawiane osiągnięciom naukowym a praktyka ich stosowania w postępowaniach awansowych – kierunkowa analiza wyników badań ankietowych
Więcej
Ukryj
1
Instytut Nauk Prawnych
Wydział Prawa i Administracji
Uniwersytet Śląski w Katowicach
2
Wydział Nauk Ścisłych i Technicznych
Uniwersytet Śląski w Katowicach
Data nadesłania: 15-09-2025
Data ostatniej rewizji: 10-10-2025
Data akceptacji: 13-10-2025
Data publikacji: 31-10-2025
Autor do korespondencji
Anna Chorążewska
Instytut Nauk Prawnych
Wydział Prawa i Administracji
Uniwersytet Śląski w Katowicach
JoMS 2025;63(3):95-120
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Cel pracy:
Artykuł prezentuje wyniki badań dotyczących praktycznych aspektów wykładni i stosowania ustawowych przesłanek awansu w polskim systemie szkolnictwa wyższego i nauki. Badania oparto o analizę stanu prawnego wymagań stawianych kandydatom do stopni naukowych i tytułu, by następnie za pomocą badania ankietowego ustalić jak są one rozumiane w praktyce recenzenckiej. Zakresem badań objęto w sposób jednolity wszystkie dziedziny i dyscypliny naukowe z wyłączeniem dziedziny sztuki i jej dyscyplin. Wymagania stawiane osiągnięciom awansowym analizowano przez pryzmat dwóch kryteriów: formy pisarstwa oraz przedmiotu, charakteru i wagi wkładu w stan wiedzy jako warunków awansu naukowego. Zakresem badania nie objęto osiągnięć naukowych dokumentowanych w formie pracy projektowej, konstrukcyjnej, technologicznej lub wdrożeniowej. Celem badań było poszukiwanie odpowiedzi na pytania: w jakiej formie pisarstwa naukowego oraz o jakim przedmiocie, charakterze i wadze należy przedstawić w postępowaniu awansowym osiągnięcia naukowe, aby ich autor mógł efektywnie ubiegać się o nadanie mu stopnia naukowego lub tytułu w danej dziedzinie nauki i dyscyplinie.
Materiał i metody:
W analizie wyników badań ankietowych zastosowano statystykę opisową, ograniczając się do prezentacji rozkładu częstości odpowiedzi w ujęciu liczbowym i procentowym. Niektóre wyniki przedstawiono graficznie w postaci wykresów słupkowych ułatwiających porównanie poszczególnych kategorii.
Wyniki:
Choć ustawodawca określił jednolite warunki awansu naukowego dla wszystkich dziedzin i dyscyplin naukowych, to wyniki badań wykazały, że w praktyce ich stosowania występują istotne różnice w poszczególnych obszarach wiedzy.
Wnioski:
Celowe są dalsze badania by ocenić czy w postępowaniach awansowych jest w pełni realizowana równość w prawie i sprawiedliwość proceduralna.
PODZIĘKOWANIA
A.Ch. wyraża wdzięczność oraz osobiste podziękowania Profesorowi Bronisławowi Sitkowi oraz Profesorom Adamowi Dziadkowi, Adamowi Proniowi i Krzysztofowi Skotnickiemu za okazaną pomoc oraz udzielone wskazówki przy opracowywaniu formularzy badań ankietowych zatytułowanych Ocena osiągnięć naukowych w postępowaniach awansowych – ankieta.
Autorzy wyrażają wdzięczność Radzie Doskonałości Naukowej i jej przewodniczącemu Profesorowi Bronisławowi Sitkowi za wsparcie instytucjonalne oraz nieocenioną osobistą pomoc przy prowadzeniu badań oraz dystrybuowaniu formularzy badań ankietowych zatytułowanych Ocena osiągnięć naukowych w postępowaniach awansowych – ankieta.
Autorzy wyrażają wdzięczność Fundacji PAP z siedzibą w Warszawie przy ul. Brackiej 6/8 za udzielone wsparcie przy dystrybuowaniu formularzy powyższych badań ankietowych poprzez promowanie ich w mediach Serwisu „Nauka w Polsce” na stronach naukawpolsce.pl, FB „Nauka w Polsce” oraz Platformie X, przyczyniając się w ten sposób do istotnego rozpowszechnienia tych badań w środowisku naukowym.
REFERENCJE (17)
1.
Bogusz, M., Miłosz, M. (2022). Konstrukcja związania negatywnymi recenzjami w nowym postępowaniu doktorskim i habilitacyjnym. Państwo i Prawo, 5.
2.
Brzozowski, W. (2014). Konstytucyjna wolność badań naukowych i ogłaszania ich wyników. W: A. Wiktorowska, A. Jakubowski (red.). Prawo nauki. Wybrane zagadnienia. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis.
3.
Chorążewska, A., Proń, A. (2024). Intellectual Property Rights and Scientific Authorship: Legal and Ethical Considerations Case Study in Hard Sciences and Natural Sciences. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.
4.
Dajnowicz-Piesiecka, D., Kierznowski, Ł. (2022). Awanse naukowe młodych naukowców (perspektywy i wyzwania). Państwo i Prawo, 5.
5.
Garlicki, L. (2003). Nota 7 do art. 73 Konstytucji RP. W: L. Garlicki (red.). Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku. Komentarz, t. 3. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
6.
Greene, M.T. (2007). The Demise of the Lone Author. Nature, 450(7173), 1165.
7.
Grzebyk, P. (2022). Warunki uzyskania stopnia doktora habilitowanego w dyscyplinie nauki prawne. Państwo i Prawo, 5.
8.
Jabłoński, M. (2002). Wolności z art. 73 Konstytucji RP. W: B. Banaszak, A. Preisner (red.). Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
9.
Jakubowski, A. (2015). Stopnie i tytuły naukowe – postępowanie o nadanie tytułu profesora – powołanie recenzentów. Glosa do wyroku NSA z dnia 7 października 2014 r., I OSK 1423/14, 7–8, A70. Orzecznictwo Sądów Polskich.
10.
Kała, D.P. (2022). Szczegółowe przesłanki nadania stopnia doktora habilitowanego. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Społeczny, 3.
12.
Królikowski, M., Szczucki, K. (2016). Komentarz do art. 73 Konstytucji RP. W: M. Safjan, L. Bosek (red.). Konstytucja RP, t. 1: Komentarz. Art. 1–86. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
13.
Sobczyk, M. (2010). Statystyka opisowa. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
14.
Stec, P. (2021). Nowe ścieżki kariery akademickiej – habilitacja 2.0. Państwo i Prawo, 7.
15.
Szydło, M. (2022). Pojęcie nauki i osiągnięć naukowych w postępowaniach awansowych w nauce (uwagi z perspektywy nauk prawnych). Państwo i Prawo, 5.
16.
Ślebzak K. (2013). Jednotematyczny cykl publikacji jako przesłanka nadawania stopnia doktora habilitowanego nauk prawnych. Państwo i Prawo, 7(68).
17.
Witkowska, M. (2011). Zasada równości w stosunkach pracy na tle orzecznictwa. Przegląd Prawa Konstytucyjnego, 1.