PRACA ORYGINALNA
Topiczna architektura platform internetowych a społeczna polaryzacja światopoglądowa
			
	
 
Więcej
Ukryj
	
	
									
				1
				Adam Mickiewicz University Poznań
				 
			 
										
				
				
		
		 
			
			
			
			 
			Data nadesłania: 12-01-2025
			 
		 		
		
			
			 
			Data ostatniej rewizji: 24-10-2025
			 
		 		
		
		
			
			 
			Data akceptacji: 27-10-2025
			 
		 		
		
		
			
			 
			Data publikacji: 31-10-2025
			 
		 			
		 
	
					
		
	 
		
 
 
JoMS 2025;63(3):1043-1057
 
 
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Cel pracy:
Celem artykułu jest ukazanie, w jaki sposób polaryzacja światopoglądowa wykracza poza konwencjonalne granice polityczne i przenika różnorodne obszary życia społecznego. W artykule wykorzystano kategorię toposu, rozumianego w sensie dialektyczno-retorycznym (Arystoteles), jak i literaturoznawczym (Ernst Robert Curtius), jako narzędzia analizy sposobu argumentacji w przestrzeni cyfrowej oraz mechanizmów personalizowania treści dostępnych użytkownikom platform internetowych.
Materiał i metody:
W artykule wykorzystano metodę refleksji filozoficznej, opierając się na analizie tekstów źródłowych. Ramą teoretyczną jest determinizm technologiczny Marshalla McLuhana. W artykule zastosowano również krytyczne studia nad retoryczno-literaturoznawczym ujęciem toposu, wywodzącym się z tradycji Arystotelesa i Ernsta Roberta Curtiusa.
Wyniki:
Analiza dowodzi, że platformy internetowe, dzięki algorytmom filtrującym i rekomendującym, nie są neutralnym kanałem komunikacji, lecz aktywnie wpływają na sposób kształtowania się tożsamości i postaw użytkowników, przyczyniając się do pogłębiania społecznej polaryzacji światopoglądowej. Uwidacznia to kategoria toposu, która pozwala rozpoznać określone wzorce retoryczne oraz schematy organizujące treść.
Wnioski:
Praca koncentruje się na analizie architektury platform internetowych, w szczególności organizacji treści przez samych użytkowników poprzez świadome wykorzystywanie powtarzalnych motywów i haseł (memy, hasztagi, kody grupowe), jak również  mechanizmów algorytmicznego sortowania i personalizacji treści. Elementy te składają się na topiczną architekturę platformą internetowych, która sprzyja afektywnej identyfikacji tożsamościowej oraz konfliktom. Wskazane mechanizmy ilustrowane są przykładami toposu spisku, przebudzenia i naturalności.
		
	
		
REFERENCJE (23)
			
	1.
	
		Arystoteles, (2013). Topiki. K. Leśniak (tłum.). W: idem, Hermeneutyka. Topiki. O dowodach sofistycznych. Warszawa: PWN.
		
	 
	 
 			
	2.
	
		Boyd, D., Crawford, K. (2012). Critical questions for big data: Provocations for a cultural, technological, and scholarly phenomenon. Information, Communication & Society, 15.
		
	 
	 
 			
	3.
	
		Bozdag, E. (2013). Bias in algorithmic filtering and personalization. Ethics and Information Technology, 15(3).
		
	 
	 
 			
	4.
	
		Cass, R.S. (2009). Going to Extremes: How Like Minds Unite and Divide. Oxford: Oxford University Press.
		
	 
	 
 			
	5.
	
		Connors, E.C. (2023). Social Desirability and Affective Polarization. Public Opinion Quarterly, 4(81).
		
	 
	 
 			
	6.
	
		Curtius, E.R. (1997). Literatura europejska i łacińskie średniowiecze. A. Borowski (tłum.). Kraków: Universitas.
		
	 
	 
 			
	7.
	
		Fleischer, M. (2017). Facebook i okolice. W: idem, Konstrukcja rzeczywistości 3. Kraków: Wydawnictwo Libron – Filip Lohner.
		
	 
	 
 			
	8.
	
		Hunter J.D.(1991). Culture Wars. New York: Basic Books.
		
	 
	 
 			
	9.
	
		Jaspers, K. (2019). Filozofia, t. 1, Filozoficzna orientacja w świecie. M. Żelazny (tłum.). Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
		
	 
	 
 			
	10.
	
		Lu, J., Sun, M. Liu, Z. (2024). Social Media and Political Polarization: A Panel Study of 36 Countries from 2014 to 2020. Social Indicator Research.
		
	 
	 
 			
	11.
	
		Iandoli, L., Primario, S., Zollo, G. (2021). The impact of group polarization on the quality of online debate in social media: A systematic literature review. Technological Forecasting and Social Change, 170.
		
	 
	 
 			
	12.
	
		McLuhan, M. (2001 a). Zrozumieć media. W: idem. Wybór tekstów. E. Różalska, J.M. Stokłosa (tłum.). Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
		
	 
	 
 			
	13.
	
		McLuhan, M. (2001 b). Galaktyka Gutenberga. W: idem. Wybór tekstów. E. Różalska, J.M. Stokłosa (tłum.). Poznań: Wydaw. Zysk i S-ka.
		
	 
	 
 			
	14.
	
		Mifsud, R., Sammut, G. (2023). Worldviews and the role of social values that underlie them. Plos One, 18.
		
	 
	 
 			
	15.
	
		Olszowski, R., Zabdyr-Jamróz, M., Baran, S., Pięta, P., Ahmed, W. (2022). A Social Network Analysis of Tweets Related to Mandatory COVID-19 Vaccination in Poland. Vaccines, 10, 750.
		
	 
	 
 			
	16.
	
		Pariser, E. (2011). The Filter Bubble. What the Internet is Haiding from You. London: The Penguin Press.
		
	 
	 
 			
	17.
	
		Report of the Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights, Freedom of opinion and expression. (2022). A/HRC/49/38, 2022, 10 January 2022.
		
	 
	 
 			
	18.
	
		Sartori, G. (1966). European Political Parties: The Case of Polarized Pluralism. W: J. La Palombara, M. Weiner (red.). Political Parties and Political Development. Princeton: Princeton University Press.
		
	 
	 
 			
	19.
	
		Törnberg, P., Andersson, C., Lindgren, K., Banisch, S. (2021). Modeling the emergence of affective polarization in the social media society. Plos One.
		
	 
	 
 			
	20.
	
		Valdesolo, P., Graham, J. (2016). Social Psychology of Political Polarization. London: Routledge.
		
	 
	 
 			
	21.
	
		Wengeler, M. (2015). Patterns of Argumentation and the Heterogeneity of Social Knowledge. Journal of Language and Politics, 14.
		
	 
	 
 			
	22.
	
		Yarchi, M., Baden, C., Kligler-Vilenchik, N. (2020). Political Polarization on the Digital Sphere: A Cross-platform, Over-time Analysis of Interactional, Positional, and Affective Polarization on Social Media. Political Communication, 38(1–2).
		
	 
	 
 			
	23.
	
		Xing, Y., Zhang, Z., Storey, V., Koohang, A. (2024). Diving into the divide: a systematic review of cognitive bias-based polarization on social media. Journal of Enterprise Information Management, 1(37).